Algemene inzichten vanuit de 14 MKBA’s
Een MKBA wordt primair ingezet om het maatschappelijke rendement van investeringen zichtbaar te maken. Met die kennis kan met de inzet van minder middelen meer maatschappelijk effect worden bereikt. Dat geldt ook voor de 14 MKBA’s die in deze reader zijn beschreven. De betrokken corporaties geven aan dat de 14 MKBA’s nóg meer opleveren, onverwachte ‘bijvangsten’, zoals kennis over de klant en verbetering van het besluitvormingsproces voor investeringen.
Opbrengsten: juiste koers?
De MKBA’s geven de corporaties allereerst inzicht in de maatschappelijke toegevoegde waarde van hun projecten. Ze weten na een MKBA of een investering loont en de koers die is ingezet de juiste is. Is dat niet het geval, dan helpt de MKBA bij herbezinning op een project, bijvoorbeeld als de uitkomst voor de corporatie erg negatief is. Of wanneer de verhouding tussen de investering en maatschappelijke opbrengst scheef blijkt. Corporaties optimaliseren hun maatregelen en passen hun beleid aan op basis van de uitkomsten van de MKBA’s, zo blijkt uit de artikelen in deze reader. In het besluitvormingsproces bij een aantal corporaties worden, na ervaring met een MKBA, nadrukkelijk de maatschappelijke effecten van een investering meegewogen. Waar eerder alleen naar economische kosten en opbrengsten werd gekeken.
Relatie stakeholders versterkt
Een maatschappelijke kosten en baten analyse is een vrij intensieve onderzoeksmethode. Vaak worden er sessies met projectpartners en bewoners georganiseerd om kosten en baten van een project of investering in beeld te krijgen. Door samen terug te kijken naar een project, leer je elkaar beter kennen en versterk je de relatie. De corporatie versterkt haar kennis van de wensen van de klant, bijvoorbeeld op het vlak van woonwensen, en kan vervolgens haar producten en diensten daarop aanpassen.
Opening voor discussie
Een andere opbrengst van de MKBA’s is inzicht in de verdeling van kosten en baten over verschillende stakeholders. In een aantal projecten is de corporatie netto-investeerder. Op de langere termijn kunnen corporaties dat niet voor alle projecten volhouden. Met deze inzichten kunnen corporaties de discussie met projectpartners over cofinanciering aangaan, met name met andere corporaties en de gemeente. Ook leiden inzichten op dit vlak tot het afbouwen van maatregelen, omdat de corporatie buiten proportie investeert.
Het inzicht in de maatschappelijke waarde van investeringen helpt corporaties tevens om zich te verantwoorden aan hun omgeving. Bijvoorbeeld bij het ontwikkelen van maatschappelijk vastgoed of bij investeringen in leefbaarheid. Die verantwoording kan achteraf zijn, door resultaten van een project naar buiten te brengen. Maar het kan ook vooraf, door de verwachte maatschappelijke effecten van een voorgenomen investering te laten zien.
Werkplezier
Een laatste opbrengst van een MKBA is dat het werkplezier van corporatiemedewerkers groeit, wanneer zichtbaar wordt hoe groot de maatschappelijke waarde is van activiteiten is. Je weet waar je het voor doet.
Hoe nu verder?
Het grootste deel van de MKBA’s in deze reader werd ex post ingezet, om achteraf het rendement van bepaalde interventies te onderzoeken. Een aantal van de MKBA’s zijn ex ante ingezet, vóóraf als hulpmiddel bij het nemen van een investeringsbeslissing. De ex ante inzet van een MKBA wordt steeds interessanter naarmate deze methode vaker is ingezet. Wanneer er meer kengetallen en rekenregels zijn ontwikkeld, is het steeds beter mogelijk goede ex ante MKBA’s uit te voeren. Plannen voor bijvoorbeeld een complexe gebiedsontwikkeling kun je dan van te voren doorrekenen op maatschappelijke effecten.
Een MKBA is een vrij zwaar instrument qua investering in tijd en geld. Het is zinvol een MKBA in te zetten voor grotere investeringen, zoals een omvangrijk leefbaarheidsproject of een gebiedsontwikkeling. Voor het inzichtelijk maken van het maatschappelijk rendement van relatief eenvoudige investeringen is een afgeslankte versie van de MKBA in ontwikkeling. De Kopgroep MKBA ontwikkelt, samen met Platform 31, een ‘MKBA light’. Met een MKBA light kunnen maatschappelijke effecten worden geëxpliciteerd op basis van rekenregels en kengetallen die de laatste jaren met verschillende MKBA’s verzameld zijn. Deze kennis wordt verzameld op een digitale plek: www.watwerktindewijk.nl. Hier ontwikkelt zich een overzicht van uitgevoerde MKBA- projecten met do’s en don’ts op basis van praktijkervaringen. De Kopgroep en Platform 31 hebben de gezamenlijke ambitie om deze kennis de komende jaren breed te delen en uit te breiden.