Mentaal eigenaarschap bepaalt mate van initiatief bewoners
Corporaties zouden het bewonersinitiatief in de huurwoning en/of directe woonomgeving meer ruimte moeten geven. De mate waarin bewoners zich eigenaar voelen van een probleem of project bepaalt namelijk hun inzet.
“Start met experimenten. Laat wel het initiatief over aan de bewoners“, is het advies van onderzoekers Ina Wernsen en Sophie Pauwels van bureau Inicio, die recent een verkenning op dit thema voor Corpovenista hebben uitgevoerd. Er valt volgens hen nog een wereld te winnen als het om bewonersinitiatief gaat. “Als de corporatie er echt voor op inzet, kan dat grote voordelen opleveren, zoals kostenbesparing“, zo stellen zij.
Op grond van praktijkvoorbeelden heeft het duo motieven, belemmeringen en handvatten gedestilleerd om bewonersverantwoordelijkheid te kunnen vergroten. Uit de motieven en belemmeringen van bewoners komt naar voren dat de mate waarin (mentaal of economisch) eigenaarschap wordt gevoeld door bewoners bepalend is voor hoe ver ze willen of kunnen gaan in de samenwerking of het overnemen van taken van de corporatie. Uit de voorbeelden zijn veel voorkomende combinaties van motieven en belemmeringen van bewoners, hun levensfase en woonsituatie, de mate van mentaal eigenaarschap en vormen van samenwerking gegroepeerd:
- Huurder past eigen woning aan
- Wij bewoners kunnen het zelf (beter)
- Huurder wil geld besparen
- Wij bewoners willen een probleem oplossen
- Wij zijn bewoners met gemeenschapszin en organiseren ons
Elke categorie biedt handvatten om meer verantwoordelijkheden over te dragen. De meer geslaagde voorbeelden in de verkenning laten zien dat zoveel mogelijk mentaal eigenaarschap en het liefst ook economisch eigenaarschap belangrijke triggers zijn voor bewoners.
In de eerste plaats is er nog veel winst te behalen in de kleinschalige, praktische vormen van samenwerking op basis van wederkerigheid. Dit is mogelijk door de professionals op de werkvloer met voldoende mogelijkheden, mandaat en budget in staat te stellen aan te sluiten op initiatieven van bewoners en hier maximaal in te faciliteren zonder te sturen.
Uit de verkenning blijkt dat dit niet altijd vanzelf gaat. Corporaties staan niet altijd open voor initiatieven van bewoners, en reageren niet zelden op voorhand al met ‘nee’. Zij stellen bewoners niet altijd goed op de hoogte van wat die zelf kunnen aanpakken. Corporaties kloppen soms bij de verkeerde doelgroep aan: als bewoners niet mee willen werken, heeft het weinig zin een initiatief van de grond te tillen. Ook kan een initiatief stuklopen, omdat het buiten de systemen van de organisatie valt. En corporaties zijn huiverig, omdat ze vrezen dat de inzet van bewoners ten koste kan gaan van de kwaliteit.
Pijngrens
Aan de hand van de vijf motieven van huurders om het heft zelf in handen te nemen, werden deelnemers aan de workshop Bewonersinitiatief tijdens het Corpovenista-symposium op 3 april uitgedaagd om de pijngrens op te zoeken: wat willen corporaties wel en niet aan bewoners overlaten? Wat doe je als huurders aangeven technische klusjes in en om huis beter, sneller en goedkoper te kunnen doen dan de corporatie zelf? De deelnemers aan de workshop wilden gaag meedenken over een andere aanpak, maar stellen tegelijkertijd dat zij ‘niet een beetje kunnen meewerken’. ‘Dit vraagt om een fundamentele omslag in de organisatie’, zo was de conclusie.