Het zijn spannende tijden voor corporaties en huurders. De economische ontwikkelingen zorgen voor grote onzekerheid en zetten de betaalbaarheid onder druk. Veel huurders hebben geldstress en nemen daardoor niet altijd de beste beslissingen. Daar komt bij dat het systeem van toeslagen en schuldregelingen te complex is geworden. Over deze onderwerpen spraken we tijdens de Corpovenista bijeenkomst Economische ontwikkelingen, betaalbaarheid & schuldenproblematiek op 22 september. 

Rijksoverheid neemt regie

Martijn van der Linden (BZK, Directie Wonen, afdeling corporaties) nam ons mee in de nieuwe regie-aanpak van de Rijksoverheid. Lang is gedacht dat de markt als vanzelf een oplossing zou bieden voor de woningnood, maar dit is niet langer het adagium in Den Haag. De overheid neemt weer meer regie met de Nationale Prestatieafspraken over nieuwbouw, verduurzaming en betaalbaarheid. Daarnaast laat Minister De Jonge wetgeving aanpassen om de regie van de overheid op de volkshuisvesting te vergroten. 

Op dit moment wordt een realiteitscheck gedaan naar de haalbaarheid van de Nationale Prestatieafspraken per provincie. De Prestatieafspraken op het vlak van nieuwbouw zullen naar verwachting het lastigst zijn om volgens planning te realiseren. Van der Linden vertelt dat de overheid denkt aan projectsteun om regionale verschillen op te vangen, bijvoorbeeld qua omvang van de benodigde duurzaamheidsinvesteringen. Voorafgaand aan projectsteun zal een beroep worden gedaan op corporaties om elkaar onderling te helpen.

Betaalbaar Wonen

Martijn Eskinasi (Ministerie van BZK, Directie Wonen, strategisch en financieel beleid) vertelt over het programma Betaalbaar Wonen, waarin onder andere de herziening van de huurtoeslag is opgenomen. Eskinasi vertelt dat het Kabinet de woonlasten beter wil laten aansluiten bij het inkomen. Het Kabinet heeft het ‘Nibud normbudget’ daarbij geadopteerd als handvat. 

Uit onderzoek blijkt dat veel mensen geldproblemen krijgen wanneer hun inkomen lager is dan 120% van het sociaal minimum. De huurquote die deze mensen kunnen dragen is 20%. Het Kabinet wil de netto huurquote – het deel van het besteedbare inkomen dat wordt betaald aan netto huur – omlaag brengen door maatregelen zoals huurverlaging en huurregulering. Er is een Commissie Sociaal Minimum opgericht, die gaat bekijken of het sociaal minimum aangepast moet worden. 

De impact van geldstress

Nadja Jungmann, lector ‘Schulden en Incasso’, Hogeschool Utrecht en hoogleraar op het gebied van schuldenproblematiek aan de Universiteit van Amsterdam, schetst een beeld van wat geldstress doet met mensen. Mensen met schulden staan niet erg open voor hulp. Zij schamen zich vaak voor hun schulden, wantrouwen de overheid, en geloven niet dat verbetering voor hen mogelijk is. Daarnaast zetten de voorwaarden van schuldhulpverlening een rem op deelname, bijvoorbeeld omdat inwonende kinderen kostgeld moeten gaan betalen. Wat verder belemmerend werkt in de schuldenaanpak is dat er geen uniforme aanpak is voor maatwerk. Daarnaast bestaan er te veel regelingen; er zijn wijkteams, budgetcoaches, minima coaches, sociaal raadslieden… het is veel te complex! 

Door langdurige stress gaan mensen minder goed functioneren en presteren. Jungmann vertelt dat als je in je communicatie rekening houdt met de chronische geldstress van je huurders, je meer bereikt. Ze adviseert om oplossingsgerichte vragen te stellen zoals: ‘Vraag niet waarom iemand geen hulp wil. Vraag wel: ‘Natuurlijk is het aan u om te bepalen of u al dan niet naar schuldhulpverlening wil. Mocht u ervoor kiezen om niet te gaan, wat betekent dat dan de komende tijd voor de geldzorgen die u nu al heeft?’ Ga na wat je als corporatie kunt doen om in contact te komen en te blijven. 

Jungmann pleit ervoor om niet alleen naar de verantwoordelijkheid van de huurder te kijken, maar ook het systeem tegen het licht te houden. Het complexe systeem met de vele toeslagen, met voorschotten en terugvorderingen, creëert problemen. Richt gemeentelijke armoedefondsen in om mensen die moeite hebben met het betalen van hun vaste lasten direct te kunnen helpen. Er zijn al gemeenten die zo’n fonds hebben, maar dit is nu nog afhankelijk van politieke keuzes. 

De bijeenkomst was veel te snel voorbij, we waren nog lang niet uitgepraat. Betaalbaarheid, schuldenproblematiek en de regierol van de overheid zijn dan ook onderwerpen die je binnen Corpovenista nog terug gaat zien!