Rijksmonument Het Schip in Amsterdam. Foto: Eigen Haard

MKBA monumenten en beschermd stadsgezicht

In gezamenlijke opdracht van Havensteder, Woonbedrijf Eindhoven en Eigen Haard werkt onderzoeksbureau RIGO aan een MKBA waarin wordt gekeken of het voor woningcorporaties zinvol is om monumenten in de sociale verhuur te hebben.

Door Silvester de Ruig

Voor deze Maatschappelijke Kosten Baten Analyse (MKBA) zijn Vreewijk in Rotterdam, Philipsdorp in Eindhoven en een aantal ‘losse’ monumenten in Amsterdam geselecteerd.

Vreewijk is een tuindorp dat in het interbellum is gebouwd. De 1300 woningen in deze wijk zijn eigendom van Havensteder en stonden een aantal jaren geleden op de nominatie om gesloopt te worden. Maar dat was buiten de bewoners gerekend, die met succes in actie kwamen. Vreewijk is in 2012 door staatssecretaris Halbe Zijlstra aangewezen als beschermd stadsgezicht en een kleine driehonderd panden in de wijk zijn inmiddels tot rijksmonument bestempeld.

Het Philipsdorp in Eindhoven, dat toebehoort aan Woonbedrijf Eindhoven, telt zevenhonderd woningen en werd in 1909 door Philips speciaal voor zijn werknemers gebouwd. Deze wijk, die beide oorlogen overleefde, kreeg in 2003 van toenmalig minister Kamp het predicaat beschermd stadsgezicht.

De diverse monumenten van Eigen Haard die onder de loep worden genomen, liggen verspreid over Amsterdam. Een in het oog springend voorbeeld is appartementencomplex en rijksmonument Het Schip in de Spaarndammerbuurt.

Keuzes

De MKBA biedt inzicht in enkele fundamentele keuzen waarvoor corporaties met hun monumentbezit gesteld staan. Behoren monumenten in de sociale voorraad? Of moet je ze verkopen en zo middelen genereren voor het uitvoeren van de kerntaak? Hoe ver kun je gaan bij renovatie van cultuur-historisch erfgoed?

Een complex verhaal, want hoe druk je de waarde van erfgoed en behoud van de Nederlandse identiteit uit in euro’s? En is deze waarde voor iedereen gelijk? Als nu blijkt dat je huurders minder waarde aan monumenten hechten, dan is het een legitieme vraag of het verantwoord is om ze als corporatie in portefeuille te houden. En als je ze houdt, moeten huurders dan opdraaien voor de hoge kosten die met het ‘op peil’ houden van monumenten gepaard gaan? Is het niet beter om in de sociale huursector voor ‘praktisch’ (tochtvrij, weinig onderhoud etc.) te kiezen? En wat betekent de onttrekking van deze woningen aan de sociale woningvoorraad in de verschillende gebieden – wie is hiervan de dupe?

Vragen die RIGO in deze MKBA probeert te beantwoorden. Na overleg met de betrokken woningcorporaties zullen de conclusies naar verwachting in april bekend worden gemaakt. Een MKBA die interessant is voor iedere corporatie die met ‘monumentenproblematiek’ te maken heeft, of hier in de toekomst mee te maken krijgt.